Περί εκλογικών νόμων... και μαγειρεμάτων

Θα ξεκινήσω με κάποιες βασικές διαπιστώσεις:

• 1) δεν υπάρχει το τέλειο εκλογικό σύστημα, εφόσον δεν γνωρίζουμε ακόμη αν η δημοκρατία είναι και το τέλειο πολίτευμα.
  
• 2) αυτό που καλούμαστε να κάνουμε στην περίπτωση του εκλογικού συστήματος δεν είναι τίποτα άλλο παρά η επίλογη του καλύτερου δυνατού με βάση τις δικιές μας ιδέες και προσδοκίες από το δημοκρατικό σύστημα.
  
• 3) τα κόμματα εξουσίας στην Ελλάδα δεν έχουν διαχειριστεί κανένα θεμελιώδες ζήτημα λειτουργίας του πολιτικού συστήματος με πιο επιπόλαιο και καιροσκοπικό τρόπο από ότι έχουν κάνει με τον εκλογικό νόμο.
  
• 4) είναι ιδιαίτερο ζήτημα και απαιτεί μιας ξεκάθαρης απάντησης τι στόχο έχουμε με έναν εκλογικό νόμο, μια ισχυρή και αταλάντευτη κυβέρνηση χωρίς κανέναν περιορισμό πέραν της πατροπαράδοτης εκλογολογίας άνευ λόγου ή την αναλογικότερη δυνατή έκφραση των τάσεων της κοινωνίας στο κοινοβούλιο.

Η συζήτηση αναφορικά με την αλλαγή του εκλογικού νόμου από την κυβέρνηση επιβεβαιώνει για άλλη μια φορά την τρίτη από τις πραπάνω διαπιστώσεις, όπως την επιβεβαιώνει και η επιλογή του ΠΑΣΟΚ να νομοθετήσει λίγο πριν φύγει από την εξουσία ένα εκλογικό σύστημα που θα δυσχαιράνει το πρώτο κόμμα στις εκλογές, δηλαδή τη ΝΔ (δεν αναφέρομαι στην ουσία του νόμου, αλλά στη λογική που οδήγησε στη ψήφισή του).

Ο σημερινός, λοιπόν, ανεφάρμοστος προς το παρόν νόμος είναι από τους αναλογικότερους που είχαμε ποτέ. Για την ακρίβεια πλησιάζει πάρα πολύ την πρόταση σύσσσωμης της αντιπολίτευσης το 1974 για ένα πάγιο εκλογικό σύστημα.
Το γεγονός αυτό της μεγάλης αναλογικότητάς του δημιουργεί προβλήματα για μια αυτοδύναμη μονοκομματική κυβέρνηση όταν πολλαπλασιάζονται τα κόμματα της Βουλής. Το κρίσιμο για να τον αξιολογήσουμε δεν είναι παρά να αποφασίσουμε τι εμείς θέλουμε να προκύπτει από της εκλογές και ποιο θα είναι το μοντέλο διακυβέρνησης της χώρας.

Αν επιλέξουμε να έχουμε απλά και μόνο μια ισχυρή κυβέρνηση και ένα περιθωριοποιημένο και με λίγα κόμματα κοινοβούλιο, δεν έχουμε παρά να ακολουθήσουμε το πλειοψηφικό ή ένα σύστημα ενισχυμένης (υπερ-ενισχυμένης) αναλογικής.

Αν στόχος μας είναι η όσο το δυνατό καλύτερη δυνατή αντιπροσώπευση του λαού στο κοινοβούλιο, με μία στοιχειώδη και επιβεβλημένη ενίσχυση το πρώτου κόμματος, που να το βοηθά οριακά να κυβερνήσει, μπορούμε να αρκεστούμε στο νόμο Σκανδαλίδη, ο οποίος κινείται πάνω σε αυτή τη λογική.

Αν πάλι νομίζουμε πως έτσι θα λύσουμε το βαθύ πολιτικό πρόβλημα, κάνουμε λάθος. Απαιτείται πλήρης αναμόρφωση του εκλογικού συστήματος, του μοντέλου διακυβέρνησης της χώρας, της συνολικής πολιτειακής λειτουργίας. Έχω αναφερθεί και άλλες φορές σε αλλαγές, τώρα θα παρουσιάσω συγκεκριμένα τις προτάσεις μου, που δεν διεκδικούν πρωτοτυπία (αρκετές προτείνονται από το ΠΑΣΟΚ, βάση μου είναι το μοντέλο της Γερμανίας) πιστεύω όμως ότι εκφράζουν απόλυτα τις θέσεις μου:

• Εφαρμογή του Γερμανικού εκλογικού συστήματος, που είναι απόλυτα αναλογικός. Διαίρεση της χώρας σε 200 μονοεδρικές περιφέρειες, που θα κρίνονται με βάση τη σχετική πλειψηφία. 100 έδρες με ψηφοδέλτια-λίστες, που θα κατανέμονται στις 7 (μετά από σύμπτυξη) περιφέρειες της χώρας (ενδεικτικά: Βόρεια Ελλάδα 24, Κεντρική 15, Δυτική και Ιόνιο 10, Αττική 25, Πελλοπόνησος 10, Κρήτη και Κυκλάδες 8. Αν. Αιγαίο και Δωδεκάνησα 8). Η κατανομή των 100 εδρών θα γίνεται με βάση τη δύναμη των κομμάτων πανελλαδικά.
• Όριο για τα κόμματα το 1 % πανελλαδικά.
• Περιφέρειες με αιρετούς περιφεριάρχες και συμβούλια, τα οποία θα έχουν διευρυμένες εξουσίες και θα ενεργούν ως μίνι-κυβερνήσεις.
• Ασυμβίβαστο υπουργού-βουλευτή. Συγκεκριμένα, όποιος έχει εκλεγεί με λίστα θα δικαιούται να παραιτηθεί για να γίνει υπουργός, όποιος όμως είναι βουλευτής εκλεγμένος σε μονοεδρική δε διαθέτει αυτό το δικαίωμα. Σκοπός είναι τόσο ο πλήρης διαχωρισμός εκτελεστικής νομοθετικής εξουσίας, όσο και η ανεξαρτησία του βουλευτή και η ενίσχυση της θέσης του.
• Για τον ίδιο λόγο αναμόρφωση της κοινοβουλευτικής λειτουργίας για την ανεξαρτησία του βουλευτή και την σταδιακή απελευθέρωσή του από τα δεσμά της κομματικής πειθαρχίας.
• Ορισμός 3 θητειών για όλα τα αξιώματα, πλην του πρωθυπουργικού.
• Υποχρεωτική τετραετής θητεία της κυβέρνησης.
  

Πιστεύω και ελπίζω

σε ένα αναλογικό εκλογικό σύστημα που θα προωθεί τη σύνθεση πολυκομματικών κυβερνήσεων, όχι συγκεντρωτικού αλλά επιτελικού χαρακτήρα.

σε μία πλήρως αποκεντρωμένη διοίκηση

σε μια ισχυρή κοινοβουλευτική δημοκρατία, και όχι σε αυτή του χειροκροτητή βουλευτή, δεσμευμένου από κόμματα, παράγοντες και ρουσφέτια.

στην ανανέωση διαρκώς των στελεχών των κομμάτων.

σε ελεγχόμενους από το ανεξάρτητο κοινοβούλιο υπουργούς.

σε κόμματα με σαφή ιδεολογία και πρόγραμμα, πρόθυμα για διακομματικό διάλογο και συνεργασία και σύνθεση πάνω στα κοινωνικά ζητούμενα.